برای تولید O3، از یک منبع انرژی جهت تجزیه مولکول های اکسیژن (O2) به اتم های اکسیژن O استفاده می شود که این اتم های اکسیژن بر اثر برخورد با یکدیگر و واکنش با مولکول های اکسیژن، ازن را تشکیل می دهند. ازن نسبتا ناپایدار است و در آب به سرعت تجزیه می شود و ایجاد رادیکال های آزاد مانند رادیکال هیدروکسیل می کند. O3 و رادیکال های آزاد منتج از تجزیه آن، اکسیدکننده قوی تری نسبت به کلر هستند و می توانند بسیاری از ترکیبات آلی و معدنی موجود در آب و فاضلاب را اکسید کند. بنابراین ازن همانند بسیاری از اکسیدکننده های قوی یک گندزدای موثر به شمار می رود.
امروزه یکی از اصلی ترین سیستم های که درگندزدایی و ضدعفونی کردن آب و فاضلاب موردتوجه بسیاربالایی قرار گرفته است استفاده از دستگاه ازن ژنراتور می باشد. که به دلیل نداشتن موادشیمیایی و زیان آور برای انسانها و یا جانوران درتمامی کشورهای پیشرفته جایگزینی مناسب کلرزن مایع و کلرزنگازی قرارگرفته است. به تازگی با توجه به شناخت و آشنایی با قابلیت های دستگاه ازن ژنراتور تمایلی زیادی به استفاده از این سیستم و جایگزینی با سایر روش های گندزدایی موجود را دارند. استفاده دستگاه ازن ژنراتور به جای استفاده از پکیج تزریق کلر یا سیستم های الکترولیز دراستخرهای شنا مورد استفاده قرار میگیرد. عوارضی از قبیل خشکی و سوزش پوست و چشم و حساسیت تنفسی بعضی از انسانها به بو و خاصیت کلر بیشتر استخرهای شنا و تفریحی بابت ضدعفونی آب استخر روبه استفاده از دستگاه ازن ژنراتور آورده اند. این نوع سیستم ها با توجه به قیمت بالای که در ابتدا برای استفاده کنندها دارد ولی به مرور زمان از نظرصرف هزینه بسیار پایین تر از کلرزن مایع می باشد.
مقدار ازن موردنیاز برای هر استخر تابع پارامترهای مختلفی ازجمله حجم استخر، دبی گردشی، سیستم هیدرولیک استخر، بار آلودگی استخر، آنالیز آب استخر، نوع و ظرفیت دستگاههای موجود در مدار تصفیه، روش و محل تزریق ازن و غیره میباشد و بایستی برای هر استخر طراحی و محاسبه شود. دستگاههای با ظرفیت کمتر از حد موردنیاز مشکلات استخر را کاهش نداده بلکه ممکن است باعث تشدید آنها نیز بشوند. در مقابل در صورت استفاده از دستگاههای با ظرفیت بیشتر از اندازه لازم، ازن مازادی که در آب باقی میماند را بایستی قبل از ورود به استخر کاملاً حذف نمود.
مزایای استفاده از ازن ساز استخر در مقایسه با کلر
- افزایش 50 درصدی راندمان فیلتراسیون ( شنی ، کارتریجی ، دیاتومه )
- افزایش توان گند زدایی و کاهش رنگ ، طعم و بو
- کاهش مواد شیمیایی مورد نیاز برای انعقاد و همچنین کاهش زمان مورد نیاز برای لخته سازی
- کاهش میزان لجن حاصل از بکواش فیلترها و ترکیبات آلی کلر دار
روند پاکسازی و تصفیه آب با استفاده از دستگاه ازن ساز استخر:
ترکیبات آلی موجود در آب که سبب ایجاد رنگ، بو و مزه میشوند توسط خاصیت اکسید کنندگی بالای ازن از بین میروند.
همچنین ازن قادر است پاتوژن های بیماری زای موجود در آب را در آن واحد نابود نماید.
ظرفیت گندزدایی آب با ازن ژنراتور به مقدار ازن اضافه شده در آب بسیار وابسته است.
اما برخلاف کلر گندزدایی با ازن ژنراتور وابستگی زیادی به طول مدت زمان باقیماندن در آب ندارد.
در صورتی که از دستگاه ازن ژنراتور و کلر هم زمان در استخر استفاده شود سبب کاهش مصرف کلر تا 80 در صد می شود.
مزایای استفاده از ازن ساز استخر:
- افزایش کیفیت و شفافیت آب استخر
- زدودن یون های آهن و منگنز محلول و دیگر ترکیبات معدنی
- ایجاد فضایی عاری از میکروارگانیسم های بیماری زا
- کنترل رشد جلبکها بر دیواره ها وکف استخر
- مقرون به صرفه بودن وسازگاری با طبیعت
- عدم نیاز به تجهیزات متعدد، گسترده و عظیم،فضای زیاد
- حذف هزینه های حمل ونقل و نگهداری مواد شیمیایی(برخلاف کلر)
- سادگی عملکرد و نصب آسان
- عدم نیاز به اپراتور متخصص
- عدم تولید آلودگی ثانویه در محیط
چه نکاتی را باید هنگام انتخاب دستگاه ازن ژنراتور در نظر گرفت؟
۱) روش تولید ازن:
عمدتاً ازن را میتوان بر مبنای دو روش تولید نمود: لامپ UV و قوس الکتریکی: روش تولید ازن با لامپ UV بهدلیل محدودیت در مقدار و غلظت ازن تولیدشده و همچنین راندمان پائین (مصرف برق بالا) برای استخرهای شنای عمومی مناسب نبوده و بیشتر برای دستگاههای گندزدائی هوا کاربرد دارد. روش متداوم و مورد تأیید استاندارهای جهانی برای استخر، تولید ازن با قوس الکتریکی (Corona) میباشد. این روش محدودیتی در مقدار تولید ازن با غلظت مناسب ندارد.
۲) غلظت ازن تولیدی:
در صورتیکه غلظت ازن تولیدی از مقدار مشخصی پائینتر باشد نه تنها باعث افزایش کیفیت آب نمیگردد بلکه بهدلیل خوگرفتن میکروارگانیسمها با ازن میتواند حتی باعث رشد باکتریها در استخر نیز بشود.
۳) ظرفیت تولید ازن:
مقدار ازن مورد نیاز برای هر استخر تابع پارامترهای مختلفی از جمله حجم استخر، دبی گردشی، سیستم هیدرولیک استخر، بار آلودگی استخر، آنالیز آب استخر، نوع و ظرفیت دستگاههای موجود در مدار تصفیه، روش و محل تزریق ازن و غیره میباشد و بایستی برای هر استخر طراحی و محاسبه شود. دستگاههای با ظرفیت کمتر از حد مورد نیاز مشکلات استخر را کاهش نداده بلکه ممک است باعث تشدید آنها نیز بشوند. در مقابل در صورت استفاده از دستگاههای با ظرفیت بیشتر از اندازه لازم، ازن مازادی که در آب باقی میماند را بایستی قبل از ورود به استخر کاملاً حذف نمود.
۴) سیستم اختلاط گاز ازن با آب استخر:
ازن در حرارت ۲۵ درجه به بالا در آب به سختی حل میشود و بسیار فرار است. سیستم ازن زنی باید دارای سیستم اختلاط کامل برای حلکردن ازن تولیدشده در آب باشد. در غیر اینصورت فقط مقدار ناچیزی از ازن در آب حل میشود و مابقی از آب خارج میگردد. در نتیجه ازن تولیدشه در بهبود کیفیت آب بیتأثیر خواهد بود.
۵) سیستم حذف ازن اضافی:
بهطوری که قبلاً اشاره شد، ازن گازی بدبو و بسیار سمی میباشد و وجود آن در هوا حتی در غلظتهای پائین برای تنفس مجاز نمیباشد. بههمین دلیل برای جلوگیری از بروز حوادث ناگوار حتماً لازم است تا دستگاه ازن زنی دارای سیستم مناسبی برای حذف ازن نامحلول باقیمانده در فاز گازی و جلوگیری از ورود آن به هوا باشد.
۶) برق مصرفی:
بعضی از دستگاههای ازن با تکنولوژیهای قدیمی مصرف برق بالائی دارند که باعث افزایش هزینههای عملیاتی میگردند. در هنگام انتخاب ازن ژنراتور بایستی به این موضوع توجه شود.